3.Wartość szerokości geograficznej może wynosić od 0 do 90 na północ i na południe od równika P/F 4. Punkt położony na wschód od południka 0 ma długość geograficzną oznaczoną literą S. P/F 5. Punkty leżace na równiku mają szerokość geograficzną na północną. P/F 6. We wnioskach autorzy badania stwierdzili, że umiejętność wytwarzania ceramiki przeniknęła z terenów Syberii i Morza Kaspijskiego do północno wschodniej Europy dosyć szybko od ok. 5900 roku p.n.e. Umiejętność ta w wciągu zaledwie 300–400 lat upowszechniła się na dystansie 3000 km, co odpowiada zasięgowi 250 km w czasie życia Łódź położona jest centralnie w skali kraju, w środkowej części województwa łódzkiego, w odległości jedynie 30 km na południe od geometrycznego środka Polski. Miasto jest położone na Wzniesieniach Łódzkich oraz Wysoczyźnie Łaskiej, na dziale wodnym I rzędu Wisły i Odry. Powierzchnia Łodzi wynosi 293,25 km². Reykjavik – Najbardziej wysunięta na północ stolica na świecie, kiedyś wioska rybacka a dzisiaj metropolia odwiedzana przez miliony turystów rocznie. Założył ją w 874 roku norweski wiking Ingólfur Arnarson, gdzie nazwał to miejsce Reykjavík, co po islandzku znaczy dymiąca zatoka, od znajdujących się tu gorących źródeł i Od 2018 r. szefem polskiej delegacji jest płk Andrzej Różyński. W najważniejszym okresie istnienia KNPN, tuż po zakończeniu wojny koreańskiej, w latach 1953–1955 polska delegacja do Komisji liczyła ok. 300 osób. Na mocy porozumienia do dziś oba państwa koreańskie formalnie znajdują się w stanie wojny. Pokój trwa tylko dzięki kesan dan pesan guru untuk siswa kelas 6. polski arabski niemiecki angielski hiszpański francuski hebrajski włoski japoński holenderski polski portugalski rumuński rosyjski szwedzki turecki ukraiński chiński niemiecki Synonimy arabski niemiecki angielski hiszpański francuski hebrajski włoski japoński holenderski polski portugalski rumuński rosyjski szwedzki turecki ukraiński chiński ukraiński Wyniki mogą zawierać przykłady wyrażeń wulgarnych. Wyniki mogą zawierać przykłady wyrażeń potocznych. des Kaspischen Meeresam Kaspischen Meer Kaspische Meer kaspischen Raum kaspischen Region Kaspischen Becken Region Kaspisches Meer Sugestie Azerbejdżan bardzo pomyślnie współpracuje ze spółkami obcymi w należącej do niego części Morza Kaspijskiego. Erfolgreich arbeitet Aserbaidschan mit den ausländischen Gesellschaften auf dem ihm gehörenden Sektor des Kaspischen Meeres zusammen. Czytałam między innymi o południowoafrykańskim królu Ngungunhane, który dowodził powstaniem przeciw Portugalii w XIX wieku, o rytuałach małżeńskich w odległej wiosce na wybrzeżu Morza Kaspijskiego w Turkmenistanie. Ich las zum Beispiel über den südafrikanischen König Ngungunhane, der den Widerstand gegen die Portugiesen im 19. Jahrhundert anführte; und über Heiratsrituale in einem abgelegenen Dorf an der Küste des Kaspischen Meeres in Turkmenistan. Kraje Morza Kaspijskiego - Bliski Wschód - Unia Europejska: Zgodnie z raportem Korporacji Unocal, jednej z ważniejszych amerykańskich firm naftowych, całkowite rezerwy naftowe Morza Kaspijskiego mogą dochodzić aż do siedemdziesięciu miliardów baryłek. Einer Studie der kalifornischen Unocal zufolge könnten sich die Reserven am Kaspischen Meer auf über 60 Mrd. Barrel Rohöl belaufen. Opracowany przez UE plan priorytetowych połączeń międzysieciowych obejmuje kilka dużych projektów związanych z połączeniami międzysieciowymi, w tym inicjatywę związaną z połączeniem zewnętrznym - gazociąg Nabucco do transportu gazu znad Morza Kaspijskiego do Europy Środkowej. Der "Vorrangige Verbundplan" der EU umfasst mehrere große Verbundvorhaben, darunter auch eines für einen außereuropäischen Anschluss: die Nabucco-Pipeline, die Erdgas aus der Region um das Kaspische Meer nach Mitteleuropa bringen soll. W przyszłości dodatkowo dostawy pochodzić będą z rejonu Morza Kaspijskiego, Bliskiego Wschodu oraz Zatoki Perskiej. Künftig werden das Kaspische Meer, der Nahe Osten und die Golfregion als wichtige Lieferanten hinzukommen. Rzymianie osiedlili się w zachodniej części Morza Kaspijskiego, gdzie ich imperium rozciągało się na wschód. Die Römer besiedelten den westlichen Teil des Kaspischen Meeres, wo sich ihr Reich nach Osten erstreckte. Wielkie zasoby są także w innych sektorach Morza Kaspijskiego, w szczególności w kazachstańskim i turkmeńskim. Große Vorräte gibt es auch in anderen Sektoren des kaspischen Meeres, besonders in den Sektoren von Kasachstan und Turkmenistan. Drugim, albo północnym centrum rasy fioletowej, była stolica Adamsonitów, umiejscowiona na wschód od południowych wybrzeży Morza Kaspijskiego, w pobliżu gór Kopet. Das sekundäre oder nördliche Zentrum der violetten Rasse war die adamsonitische Hauptsiedlung, die östlich der Südküste des Kaspischen Meeres in der Nähe des Kopetgebirges lag. Są one szczególnie istotne z punktu widzenia wzmocnienia współpracy z krajami regionu, szczególnie Ukrainą i Republiką Mołdawii, lecz również krajów z regionów Kaukazu i Morza Kaspijskiego. Sie lohnen sich ganz besonders aufgrund der Konsolidierung der Kooperation mit den Ländern dieser Region, darunter insbesondere die Ukraine und die Republik Moldawien. aber auch mit den Ländern des Kaukasus und des Kaspischen Meeres. Niedługo potem znaleźliśmy kolejne, tym razem nad biegunem północnym, wielkości Morza Kaspijskiego. Dann - das ist nur anderhalb Wochen her - flogen wir über Titans Nordpol und wieder fanden wir hier einen See der Größe des Kaspischen Meeres. W przyszłości dodatkowo dostawy pochodzić będą z rejonu Morza Kaspijskiego, Bliskiego Wschodu oraz Zatoki Perskiej dzięki rozwojowi rynku skroplonego gazu ziemnego (LNG) transportowanego statkami. Künftig werden die Länder am Kaspischen Meer, des Mittleren Ostens und der Golfregion dank der Entwicklung des Seetransports von verflüssigtem Erdgas (Liquefied Natural Gas, LNG) als wichtige Lieferanten hinzukommen. Skąd przybyłeś? - Urodziłem się w Azerbejdżanie, w Baku, nad brzegiem Morza Kaspijskiego. Oprócz złóż przewidzianych porozumieniem naftowym, w azerbejdżańskim sektorze Morza Kaspijskiego istnieją i inne, bardzo perspektywiczne złoża. Außer der im Vertrag aufgezeigten Ölfelder, gibt es im aserbaidschanischen Sektor des Kaspischen Meeres noch weitere vielversprechende Felder. W ramach polityki TEN-E realnym celem była decyzja o imporcie dodatkowych 70 mld metrów sześciennych gazu do 2013 r., pochodzących ze złóż rosyjskich i północnoafrykańskich z oraz z rejonu Morza Kaspijskiego oraz Bliskiego Wschodu. Im Rahmen der TEN-E-Politik wurde als realistisches Ziel festgelegt, bis 2013 Kapazitäten in einer Größenordnung von 70 Mrd. Kubikmeter für zusätzliche Gasimporte aus Russland, Nordafrika, der Region des Kaspischen Meeres und dem Mittleren Osten aufzubauen. Kaukaski grzbiet rozciąga się od Morza Czarnego do Morza Kaspijskiego. Das Kaukasus-Massiv erstreckt sich vom Schwarzen zum Kaspischen Meer. Pewnie jest już w połowie drogi do Morza Kaspijskiego. Es ist wahrscheinlich schon auf halbem Weg zum Kaspischen Meer. Jednak nie udało jej się zobaczyć Morza Kaspijskiego. Bo wszystkie istniejące rurociągi z Morza Kaspijskiego prowadzą na północ. Weil die existierenden Pipelines vom Kaspischen Meer nach Norden führen. Ja wybrałam kawior z Morza Kaspijskiego. Nie znaleziono wyników dla tego znaczenia. Wyniki: 121. Pasujących: 121. Czas odpowiedzi: 132 ms. Documents Rozwiązania dla firm Koniugacja Synonimy Korektor Informacje o nas i pomoc Wykaz słów: 1-300, 301-600, 601-900Wykaz zwrotów: 1-400, 401-800, 801-1200Wykaz wyrażeń: 1-400, 401-800, 801-1200 Przewrotnie największym jeziorem na świecie jest zbiornik wodny nazywany morzem. Powierzchnia Morza Kaspijskiego wynosi 371 800 km2, czyli morze to ma znacznie większą powierzchnię niż nasz kraj. Posiada ono również bardzo wysokie zasolenie wody, które waha się od 10 do 300 promili, w zależności od części morza. Jego wody należą do Rosji, Turkmenistanu, Azerbejdżanu, Iranu oraz Kazachstanu. W rejonie Morza Kaspijskiego żyło wiele gatunków endemicznych, które zostały wytępione przez człowieka, wspomnieć należy tu miedzy innymi tygrysa kaspijskiego. Wyginięcie grozi obecnie również tutejszym jesiotrom, cenionym za ich ikrę z uwagi na zbyt wysokie połowy. Z uwagi na to, że tereny są ropodajne, wiele krajów chce mieć tutaj swoje wpływy. Duża ingerencja człowieka znacznie wpłynęła na zmianę tutejszego krajobrazu. Jednakże oprócz wielkich platform wiertniczych w wielu miejscach można podziwiać przepiękne tereny i wypocząć na położonych w zacisznych zatokach plażach. Autor: giladr, Licencja: CC BY Autor: Arashk, Licencja: CC-BY-SA Kałmucja – jednostka administracyjna Rosji w Północnokaukaskim Okręgu Federalnym ze stolicą w Elista. Charakterystyka[edytuj] Geografia[edytuj] Kałmucja położona jest na południowo-wschodnich krańcach europejskiej części Rosji. Od południa graniczy z Krajem Stawropolskim, od południowego wschodu – z Dagestanem, od północy – z obwodem wołgogradzkim, od północnego wschodu – z obwodem astrachańskim, a od zachodu – z obwodem rostowskim. Na kilkudziesięciokilometrowym odcinku kraj ma dostęp do Morza Kaspijskiego. Maksymalna rozciągłość regionu z północy na południe to 448 km, ze wschodu na zachód – 423 km. Kałmucja zajmuje powierzchnię 75,9 tys. km². Większość tego obszaru leży w strefie stepów, półpustyń i pustyń. Kraj położony jest na obszarze od 44°50′ do 40°10′ długości geograficznej wschodniej i od 41°40′ do 47°35′ szerokości geograficznej północnej. Na terenie Kałmucji wydziela się trzy strefy przyrodniczo-gospodarcze: zachodnią, centralną i wschodnią. Najkorzystniejsze warunki klimatyczno-glebowe występują w strefie zachodniej. Najważniejszą jej część stanowią obszary tzw. czarnych ziem. Klimat[edytuj] Kałmucja leży w strefie klimatu umiarkowanego kontynentalnego skrajnie suchego. Jego lokalna odmiana charakteryzuje się chłodną, mało śnieżną zimą i upalnym, suchym latem. Zimą nieco zimniej jest w głębi lądu, a cieplej w pobliżu Morza Kaspijskiego Średnia temperatura powietrza w styczniu to ok. −7 do −9 °C w południowej i południowo-wschodniej części kraju i −10 °C do −12 °C na północy. Niekiedy temperatura może spadać nawet do −35 °C do −37 °C. Latem (w lipcu przeciętna temperatura wynosi ok. +24 °C (zależnie od regionu 23,5 °C do 25,5 °C). Niekiedy temperatury sięgają nawet 40 do 44 °C. Klimat Kałmucji charakteryzuje się małą ilością opadów; większość obszaru kraju otrzymuje rocznie ok. 210-340 mm opadów; w najbardziej suchych rejonach części wschodniej kraju średnio jest to zaledwie ok. 170 mm rocznie, zaś na zachodnich regionu więcej – nawet do 400 mm. Największe nasilenie opadów ma miejsce w maju i czerwcu. W Kałmucji występuje wiele słonecznych dni. Średnioroczne nasłonecznienie wynosi tutaj 2180-2250 godzin, co daje 182-186 dni Cechami charakterystycznymi kałmuckiego klimatu są częste susze, oraz gorące, suche wiatry stepowe, które w ciepłej porze roku wieją nawet przez 120 dni. Długość okresu wegetacyjnego to ok. 240-275 dni (dla porównania – w Polsce ok. 180-210 dni). Historia[edytuj] Polityka[edytuj] Gospodarka[edytuj] Dojazd[edytuj] Samochodem[edytuj] Samolotem[edytuj] Statkiem[edytuj] Miasta[edytuj] Elista Troickoje Łagań Jaszkul Gorodowikowsk Ciekawe miejsca[edytuj] Transport[edytuj] Zakupy[edytuj] Gastronomia[edytuj] Noclegi[edytuj] Bezpieczeństwo[edytuj] Zdrowie[edytuj] Kontakt[edytuj] Morze Kaspijskie jest największym jeziorem na planecie Ziemia. Morze nazywa się ze względu na jego rozmiar i łóżko, które jest składane zgodnie z typem basenu oceanicznego. Powierzchnia wynosi 371 000 metrów kwadratowych, głębokość 1025 m. Lista rzek wpływających do Morza Kaspijskiego zawiera 130 pozycji. Największe z nich to: Wołga, Terek, Samur, Sulak, Ural i inni. Morze Kaspijskie Minęło 10 milionów lat, zanim powstał kaspijczyk. Powodem jego powstania jest to, że Morze Sarmackie, które straciło kontakt z oceanami, zostało podzielone na dwa zbiorniki, które nazwano Morzem Czarnym i Kaspijskim. Pomiędzy ostatnim a oceanami rozciągają się tysiące mil bezwodnej ścieżki. Znajduje się na skrzyżowaniu dwóch kontynentów - Azji i Europy. Jego długość w kierunku północ-południe to 1200 km, zachód-wschód - 195-435 km. Morze Kaspijskie jest wewnętrznym zlewiskiem Eurazji. Na Morzu Kaspijskim poziom wody znajduje się poniżej poziomu Oceanu Światowego, a ponadto podlega wahaniom. Zdaniem naukowców jest to spowodowane wieloma czynnikami: sztucznymi, geologicznymi, klimatycznymi. Obecnie średni poziom wody sięga 28 m. Sieć rzeczna i ścieki nierównomiernie rozmieszczone wzdłuż wybrzeża. W części morza od strony północnej trochę rzeki: Wołga, Terek, Ural. Od zachodu - Samur, Sulak, Kura. Wschodnie wybrzeże charakteryzuje się brakiem stałych cieków wodnych. Różnicą w przestrzeni w przepływie wody, która sprowadza do rzeki Kaspijskiej, jest ważna cecha geograficzna tego zbiornika. Wołga Ta rzeka jest jedną z największych w Europie. W Rosji zajmuje szóste miejsce w rankingu. Jeśli chodzi o obszar zlewisk, jest on drugi po rzekach syberyjskich wpływających do Morza Kaspijskiego, takich jak Ob, Lena, Jenisej, Irtysz. Ze źródła, z którego pochodzi Wołga, klucz pochodzi ze wsi Volgoverkhovye, regionu Tver na wzgórzach Valdai. Teraz u źródła znajduje się kaplica, która przyciąga uwagę turystów, dla których dumą jest przekroczenie samego początku potężnej Wołgi. Małe, szybkie strugi stopniowo zyskują siłę i stają się ogromną rzeką. Jego długość wynosi 3690 km. Źródłem jest 225 m npm Wśród rzek wpływających do Morza Kaspijskiego największą z nich jest Wołga. Jej ścieżka przebiega przez wiele regionów naszego kraju: Twer, Moskwa, Niżny Nowogród, Wołgograd i inne. Terytoria, wzdłuż których płynie, to Tatarstan, Czuwaszja, Kałmuzja i Mari El. Wołga to miasto-milionerzy - Niżny Nowogród, Samara, Kazań, Wołgograd. Delta Wołgi Główny kanał rzeki podzielony jest na kanały. Powstała pewna forma ust. Nazywa się to deltą. Jego początkiem jest miejsce oddzielenia rękawów Buzana od koryta Wołgi. Delta znajduje się 46 km na północ od miasta Astrachań. Obejmuje kanały, rękawy, małe rzeki. Istnieje kilka głównych rękawów, ale tylko Akhtuba jest wysyłany. Spośród wszystkich rzek Europy Wołga wyróżnia się największą deltą, która jest najbogatszym regionem rybnym tego akwenu. Usta Wołgi Leży mniej niż poziom oceanu na głębokości 28 m. W ujściu Wołgi znajduje się najbardziej wysunięte na południe miasto Wołgi w Astrachaniu, które w odległej przeszłości było stolicą chanatu tatarskiego. Później, na początku XVIII wieku (1717), Piotr 1 nadał miastu status "stolicy prowincji Astrachańskiej". Podczas jego panowania powstała główna atrakcja miasta, Katedra Wniebowzięcia NMP. Jego Kreml składa się z białego kamienia sprowadzonego z miasta Saray, stolicy Złotej Hordy. Usta dzielą rękawy, z których największe to: Bolda, Bakhtemir, Buzan. Astrachań to południowe miasto położone na 11 wyspach. Dziś jest miastem stoczniowców, żeglarzy i rybaków. Obecnie Wołga potrzebuje ochrony. W tym celu w miejscu, gdzie rzeka wpływa do morza, została utworzona rezerwa. Delta Wołgi, największa rzeka wpływająca do Morza Kaspijskiego, pełna jest unikatowej flory i fauny: jesiotra, lotosów, pelikanów, flamingów i innych. Zaraz po rewolucji w 1917 r. Wydano ustawę o ich ochronie przez państwo w ramach Rezerwatu Astrachańskiego. Rzeka Sulak Znajduje się w Dagestanie, przepływa przez jego terytorium. Żywi się wodami roztopionego śniegu, który płynie z gór, a także dopływami: Mały Sulak, Chvakhun-bak, Ah-su. Woda wpływa do Sulak przez kanał z rzek Aksai i Aktash. Źródłem jest u zbiegu dwóch rzek, które pochodzą z zagłębień: Didoy i Tushino. Długość rzeki Sulak jest 144 km. Jej basen ma dość dużą powierzchnię - 15 200 metrów kwadratowych. Przepływa przez kanion o tej samej nazwie co rzeka, następnie przez wąwóz Akheta iw końcu trafia do samolotu. Zaokrąglając Zatokę Agrakhan od południa, Sulak wpada do morza. Rzeka zapewnia Kaspiysk i Machaczkały wodę do picia, są tam elektrownie wodne, gminy Sulak i Dubki, a także małe miasteczko Kizilyurt. Samur Rzeka otrzymała to imię nie przez przypadek. Nazwa w tłumaczeniu z języka kaukaskiego (jeden z nich) oznacza "środkowy". Rzeczywiście, wzdłuż drogi wodnej wzdłuż rzeki Samur zaznaczono granicę między państwami Rosji i Azerbejdżanu. Źródłem rzeki są lodowce i źródła, pochodzące z ostróg Kaukaski grzbiet od strony północno-wschodniej, w pobliżu góry Guton. Wysokość nad poziomem morza wynosi 3200 m. Samur ma długość 213 km. Wysokość w górnej i ustach waha się o trzy kilometry. Zlewnia ma powierzchnię prawie pięciu tysięcy metrów kwadratowych. Miejscami przepływu rzeki są wąskie wąwozy, położone pomiędzy górami dużej wysokości, zbudowane z łupków i piaskowców, z powodu których woda tutaj jest błotnista. Dorzecze Samura ma 65 rzek. Ich długość sięga 10 km i więcej. Samur: dolina i jej opis Dolina tej rzeki w Dagestanie jest najgęściej zaludnionym obszarem. W pobliżu ujścia jest Derbent - najstarsze miasto na świecie. Brzegi rzeki Samur są miejscem wzrostu dwudziestu lub więcej gatunków reliktowych przedstawicieli flory. Rosną tu gatunki endemiczne, zagrożone i rzadkie wymienione w Czerwonej Księdze. W delta rzeki Las reliktowy, jedyny w Rosji, jest komfortowo położony. Las Liana to bajka. Rosną tu ogromne drzewa najrzadszych i najbardziej zwyczajnych gatunków, splecione z liianami. Rzeka jest bogata w cenne gatunki ryb: cefal, sandacz, szczupak, sum i inne. Terek Rzeka ma swoją nazwę od narodów Karaczay-Balkarian, którzy mieszkali wzdłuż jej brzegów. Nazwali to "Turk Suu", co oznacza "szybka woda". Inguszowie i Czeczeni nazywali jej Lomeki "górską wodą". Początkiem rzeki jest terytorium Gruzji, lodowiec Zigla-Khokh to góra położona na zboczu Kaukazu. Znajduje się on cały rok pod lodowcami. Jeden z nich, gdy się skrada, topi się. Powstał mały strumień, który jest źródłem Terek. Znajduje się na wysokości 2713 m nad poziomem morza. Długość rzeki wpływającej do Morza Kaspijskiego wynosi 600 km. Przy ujściu Kaspijskiego Tereka jest podzielona na wiele odnóg, w wyniku czego powstaje rozległa delta, której powierzchnia wynosi 4000 metrów kwadratowych. W niektórych miejscach jest bardzo bagno. Kurs w tym miejscu zmienił się kilka razy. Stare rękawy są teraz zamieniane w kanały. W połowie ubiegłego wieku (1957 r.) Naznaczono budowę kompleksu hydroelektrycznego Kargaly. Służy do podawania wody do kanałów. Z powodu uzupełnienia Tereka? Rzeka ma mieszany zasób, ale dla upstream dużą rolę odgrywają wody z topniejących lodowców, wypełniają rzekę. W związku z tym 70% przepływu występuje wiosną i latem, to znaczy w tym czasie poziom wody w Terek jest najwyższy, a najniższy - w lutym. Rzeka zamarza, jeśli zimy charakteryzują się ostrym klimatem, ale pokrywa lodowa jest niestabilna. Rzeka nie jest czysta i przejrzysta. Wysokie zmętnienie wody: 400-500 g / m 3 . Każdego roku Terek i jego dopływy zanieczyszczają Morze Kaspijskie, wlewając w nie od 9 do 26 milionów ton różnych zawiesin. Jest to wyjaśnione przez skały, z których zbudowane są banki, i są one gliniaste. Usta Terek Sunzha jest największym dopływem, wpływającym do Terek, którego niższe zasięgi są liczone dokładnie od tej rzeki. W tym czasie Terek płynie przez długi czas na płaskim terenie, pozostawiając góry za Bramą Elkhotovsky'ego. Dno tutaj składa się z piasku i żwirowych skał, przepływ zwalnia, aw niektórych miejscach zatrzymuje się zupełnie. Ujście rzeki Terek ma niezwykły wygląd: tu kanał wznosi się nad doliną, z wyglądu przypomina kanał, który jest ogrodzony skarpą o wielkiej wysokości. Poziom wody staje się wyższy niż poziom terenu. Zjawisko to jest spowodowane naturalną przyczyną. Ponieważ Terek jest burzliwą rzeką, przynosi piasek i kamienie w dużych ilościach z Kaukazu. Biorąc pod uwagę, że prąd w dolnym biegu jest słaby, niektórzy z nich osiedlają się tutaj, nie docierają do morza. Dla mieszkańców tego obszaru osad jest zarówno zagrożeniem, jak i dobrodziejstwem. Kiedy są one wypłukiwane przez wodę, pojawiają się powodzie o wielkiej niszczycielskiej sile, to jest bardzo złe. Ale w przypadku braku powodzi gleba staje się żyzna. Rzeka Ural W starożytności (do drugiej połowy XVIII wieku) rzeka nazywana była Yaik. Został przemianowany na rosyjski przez dekret Katarzyny II w 1775 roku. W tym czasie wojna chłopska została zniesiona, a jej przywódcą był Pugaczow. Nazwa ta zachowała się do tej pory w języku baszkirskim, aw Kazachstanie jest oficjalna. Długość Uralu jest trzecią w Europie, największą z tych rzek jest Wołga i Dunaj. Ural pochodzi z Rosji, na zboczu Kruglaya Salk na grzbiecie Uraltau. Źródłem jest źródło, wybijające się z ziemi na wysokości 637 m nad poziomem morza. Na początku swojej drogi rzeka płynie z północy na południe, ale po płaskowyżu, który napotyka na swojej drodze, wykonuje gwałtowny skręt i dalej płynie w kierunku północno-zachodnim. Jednak poza Orenburgiem jego kierunek zmienia się ponownie na południowy-zachód, który jest uważany za główny. Pokonując krętą ścieżkę, Ural wpada do Morza Kaspijskiego. Długość rzeki wynosi 2428 km. Usta są podzielone na rękawy i mają tendencję do spłycania. Ural to rzeka, wzdłuż której znajduje się naturalna granica wodna między Europą i Azją, z wyjątkiem górnego biegu. To wewnętrzna europejska rzeka, ale jej pozycje na wschód od Uralu to terytorium Azji. Wartość rzek Morza Kaspijskiego Rzeki wpływające do Morza Kaspijskiego mają ogromne znaczenie. Ich wody są wykorzystywane do konsumpcji ludzi i zwierząt, potrzeb domowych, potrzeb rolniczych i przemysłowych. Elektrownie wodne budowane są na rzekach, których energia jest potrzebna człowiekowi do różnych celów. Dorzecza są pełne ryb, alg, małży. Nawet w czasach starożytnych ludzie wybierają doliny rzek do przyszłych osad. A teraz na ich brzegach budowane są miasta i miasteczka. Rivers pługuje statkami pasażerskimi i transportowymi, wykonując ważne zadania w zakresie transportu pasażerów i ładunków. Kolej biegnąca u stóp Kaukazu, która połączy Europę z Azją, ma wyrwać skonfliktowany region z marazmu. Dynamit przyjechał z ankary. Dziesięć ton toczyło się tu dwa dni. Ciężarówka wspina się ostrożnie po krętych drogach 760 m w górę, a zachmurzone słońce sprawia, że pokryte lodem pola przypominają wzburzone morze. Tę niedostępną krainę w północno-wschodniej Turcji wkrótce przetnie linia kolejowa. Arslan Ustael czeka na dynamit wśród śniegu, przy temperaturze spadającej nocą do minus 40OC. 30-letni inżynier pracuje przy budowie kolei Baku–Tbilisi–Kars (w skrócie BTK) nazwanej Żelaznym Jedwabnym Szlakiem, który ma połączyć bogaty w ropę region Morza Kaspijskiego z Turcją i dalej z Europą. Górzysty pas lądu o długości 1,2 tys. km ciągnący się od Morza Czarnego po Kaspijskie zwany jest Kaukazem. Zanim kraina została wchłonięta przez Rosję, Kaukaz odgrywał ważną rolę jako trasa tranzytowa między Europą a Azją. To tędy przebiegał Jedwabny Szlak. Przez wieki dostanie się znad jednego morza nad drugie wymagało przepłynięcia z Morza Azowskiego w górę rzeki Don, przetaszczenia łodzi lądem, a potem zwodowania ich na Wołdze wpadającej do Morza Kaspijskiego. Dopiero w XIX w. Rosjanie wybudowali linie kolejowe umożliwiające sprawniejsze podróżowanie po tym Jedwabny Szlak otworzy nowy rozdział w historii regionu. Po upadku ZSRR w 1991 r. nowe republiki południowego Kaukazu – Gruzja, Armenia i Azerbejdżan – odzyskały strategiczne znaczenie na arenie międzynarodowej. Zachodnie rządy i naftowe korporacje rzuciły się do układania rur, by pompować gaz i ropę z bogatych złóż nad Morzem Kaspijskim do Europy. Dziś rurociągi już działają, ale linia kolejowa BTK wciąż jest w budowie. Po jej ukończeniu (rok 2012) pociąg ruszy z Baku, stolicy Azerbejdżanu, przejedzie przez Tbilisi w Gruzji i skończy bieg w tureckim Turcji w tym przedsięwzięciu sygnalizuje powstanie nowych związków polityczno-gospodarczych w regionie uważanym za strefę wpływów Rosji. Tak jak rurociąg Baku–Tbilisi–Ceyhan (BTC) otwarty w 2005 r., a transportujący ropę z Baku do tureckiego miasta portowego Ceyhan nad Morzem Śródziemnym, linia BTK jest wynikiem sojuszu zawartego przez Turcję, Gruzję i Azerbejdżan. Sąsiadująca z nimi Armenia została rozmyślnie wykluczona z wartego 600 mln dol. projektu. Ten transportowy korytarz będzie alternatywą dla dotychczasowych tras – północnej przez Rosję lub południowej przez kierujący pracami nad budową tunelu na granicy turecko-gruzińskiej, w Trabzonie nad Morzem Czarnym zostawił dziewczynę, która nie była gotowa na przeprowadzkę na Kaukaz na dwa lata. Inżynier wzdycha, mieszając herbatę. Mężczyzna musi czasem wybierać. Dym spowija stołówkę. Przez okno widać kolejną zamieć. Podczas I wojny światowej 90 tys. tureckich żołnierzy czekało w tych górach na nadejście Rosjan. – Niektórzy zamarzli, nie oddawszy ani jednego strzału – mówi Ustael, po czym zabiera kask i rusza w stronę drzwi. Prace trwają całą dobę w trzygodzinnych dla Turcji jest to okres ciężkiej pracy i dyplomatycznych zabiegów. Turcy spoglądają z irytacją na Bułgarię i Rumunię, które już trafiły na europejskie salony, a ich zdaniem mają mniej rozwinięte gospodarki i są bardziej skorumpowane. Turcja, sojusznik NATO w czasie zimnej wojny, wciąż wyczekuje zaproszenia do Brukseli, które może nigdy nie nadejść. – Budzi to pytania o sprawiedliwość, żeby nie użyć mocniejszych słów – mówi N. Ahmet Kushanoglu, wyższy urzędnik odpowiedzialny za koleje. – Wzrok Turcji skierowany jest od dwóch wieków ku Zachodowi – ciągnie. Dzisiaj Turcja spogląda już na wschód, po to jednak, by stać się niezbędną dla Zachodu. Po otwarciu tunelu Marmaray pod Bosforem w Stambule w 2013 r. pociągi z Baku będą mogły dojeżdżać aż do Londynu. – Oczywiste jest, że z tej linii skorzysta też Europa – mówi Kushanoglu. Ostatnio Turcja stara się też poprawić stosunki z Armenią, swym wschodnim sąsiadem. W 1993 r. zamknęła granicę i zlikwidowała połączenia kolejowe z tym krajem w geście lojalności wobec muzułmańskiego Azerbejdżanu, swego bliskiego sojusznika. Chrześcijańska Armenia wspomagała wtedy Ormian zamieszkujących ich etniczną enklawę Górski Karabach w walce o oderwanie się od Azerbejdżanu. W zeszłym roku w Zurychu Turcja podpisała porozumienie z Armenią przynoszące poprawę stosunków i otwarcie granicy. Jednak Ormianie szybko zażądali, by Turcy uznali dokonaną na ich narodzie masakrę z 1915 r. za ludobójstwo, na co ci nie mogą się zdobyć. Zaczęli się za to domagać rozwiązania konfliktu narosłego w Górskim Karabachu. Skoro na spełnienie żadnego z tych postulatów w najbliższym czasie nie ma widoków, szansa na zgodę i zbliżenie obu krajów upadła zeszłej Ustaela drążą 4 m tunelu dziennie. Po ukończeniu prac będzie miał długość 2,4 km, biegnąc 396 m pod powierzchnią. Ustael mówi, że każdy usłyszy o jednym z najdłuższych tuneli w Turcji, co rozsławi jego nazwisko. – Wtedy może wyjadę do pracy do jakiegoś ciepłego kraju? – rozmarza się. Na razie jednak wolny czas inżynier spędza w Kars, leżącym 67 km na południe od granicy. Podróż do miasta zajmuje dwie godziny. Samochód toczy się wolno po oblodzonej górskiej drodze. Mija wsie rozrzucone po zboczach, minarety i kamienne chatki. W ślepiach żerujących przy drogach lisów odbijają się w reflektory aut. Miejscowa ludność wyemigrowała za chlebem na zachód. W opustoszałych osadach pozostali tylko ci najmniej mobilni i zaradni. Nad Kars, miejscem XIX-wiecznych bitew między Ormianami, Turkami i Rosjanami, wciąż góruje cytadela. Kobiety siedzą w domach. Mężczyźni przechadzają się miejscowym zwyczajem pod rękę, przystając co jakiś czas na szklaneczkę anyżowej raki, bo tego regionu nie obowiązuje ścisły zakaz spożywania alkoholu. Oblicze miasta może odmienić się po zakończeniu budowy BTK i otwarciu połączenia z Baku. Gubernator Ahmet Kara opowiada, jak kolej przyciągnie inwestycje i wpłynie na rozwój Kars. Za Karą wisi, a jakże, fotografia Mustafy Kemala Atatürka – pierwszego prezydenta Turcji, który zmienił Imperium Osmańskie w nowoczesny, świecki kraj, promując zachodni styl życia i zakazując noszenia w grubą kurtkę Ustael patrzy, jak wiertło wgryza się w ścianę tunelu. Ładowarka wiezie w stalowej paszczy tonę skalnych odłamków. Inżynier mówi, że chce mieć swój wkład w połączenie Wschodu z Zachodem. Kiedy na miejsce dociera dynamit, rozbawia go fakt, że wyprodukowano go w Chinach, czyli że już kiedyś tę granicę przekroczył. Ustael patrzy w głąb tunelu, w kierunku Gruzji. – Na złoto jeszcze nie natrafiliśmy – mówi żartem. Kamienie wysypują się z łychy ładowarki do ciężarówki, a hałas zagłusza naszą rozmowę. w achalkalaki też nie ma złota. Pagórki wokół miasta w południowej Gruzji nie skrywają żadnych metali szlachetnych. Pracy również nie ma. To tu kończą się tory starej linii kolejowej biegnącej z Tbilisi. Od tego miejsca położone zostanie 95 km nowych torów drogą na południe przez tunel Ustaela do Kars. Dodatkowo 120 km starej linii kolejowej przejdzie modernizację. Prace rozpoczną się po roztopach. Achalkalaki leży w Gruzji, lecz większość jego mieszkańców to Ormianie żyjący w skrajnej biedzie. Tutejsze fabryki zamknięto po upadku ZSRR, a maszyny i majątek zostały rozprzedane i rozkradzione. Po zlikwidowaniu kołchozów ziemia zarosła chwastami. Chuligani ogołocili instalacje z aluminiowych i miedzianych elementów, sprzedając złom w Iranie i Turcji. Na miejscu pracy nie ma, więc mężczyźni jeżdżą do Moskwy, gdzie zakładają kombinezony sprzątaczy ulic. Niewielu mieszkańców Achalkalaki i pobliskiego regionu Samcche-Dżawachetii mówi po gruzińsku, a w szkołach nie ma nauczycieli, którzy mogliby tego języka uczyć. W latach 90. krążyły pogłoski, że Dżawachetia może być kolejnym regionem Gruzji, który planuje secesję śladem Abchazji czy Osetii Południowej, które ogłosiły niepodległość, lecz nie zostały uznane przez społeczność międzynarodową. Dzisiaj Gruzja liczy na to, że BTK pomoże uzdrowić gospodarkę i włączy kłopotliwą ormiańską enklawę w życie lazarew handluje na bazarze w Achalkalaki. Kupuje ziemniaki od rolnika, wymienia je na mandarynki, które z kolei sprzedaje za 40 tetri za kilo. Chciałby jednak pracować na kolei. – Jestem mechanikiem. Handlowanie mandarynkami rujnuje moją psychikę – mówi. Stoi przed otwartym bagażnikiem moskwicza, w którym piętrzy się stos owoców. Lazarew ma 58 lat i tyle zębów, że może żuć tylko miękkie cytrusy. Ma dwoje małych dzieci, a w kieszeni kurtki pobrzękuje kilka Lazarew pojechał w dwugodzinną podróż do Karcachi, żeby zgłosić się do pracy przy budowie kolei, wykonawca odprawił go z kwitkiem. Odwiedził tworzące się na obrzeżach Achalkalaki obozowisko zasiedlone przez doświadczonych robotników z Turcji i Azerbejdżanu. – Nie możesz kierować koparką Komatsu, bo nie znasz gruzińskiego – usłyszał. Warunki życia w Gruzji od czasu objęcia prezydentury przez Michaiła Saakaszwilego poprawiły się, także zdaniem mieszkańców Achalkalaki. Pod rządami Eduarda Szewardnadzego prąd włączano im na pięć godzin, w dodatku nocą, co wystarczało na upieczenie chleba na rano. Poziom życia był tragiczny: drogi w fatalnym stanie, drewno wydzielano w racjach ledwo wystarczających na przeżycie w mroźnych miesiącach. Dzisiaj jest już kilka dobrych dróg i elektryczność dostępna cały dzień. W Achalkalaki często jest zimno w domach, a długotrwały stres powstrzymuje ludzi przed wychodzeniem na jako państwo ma 19 lat i właśnie przechodzi burzliwy okres dojrzewania. Siedem lat temu rewolucja róż wywołała u wielu młodzieńcze aspiracje. Członkostwo w NATO. Wejście do Unii Europejskiej. Utemperowanie zbuntowanych regionów Abchazji i Osetii Południowej. Naprawa stosunków z Rosją. Saakaszwili chciał mieć wszystko, i to szybko. I gdyby nie północny sąsiad Gruzji, prawdopodobnie już by to od dawna czuli się uprawnieni do kontroli nad Gruzją, bo to dzięki Rosji w XIX w. gruzińska szlachta połączyła siły, tworząc z wielu księstw jedną całość – chrześcijańską enklawę w regionie zdominowanym przez ottomańskich Turków i Persów. Rosja czuje się emocjonalnie związana z romantyczną ziemią rozsławioną przez Puszkina i Tołstoja. Lecz ta łaskawość to kwestia punktu widzenia. Po próbie przejęcia Gruzji przez Aleksandra I w 1801 r. wdowa po gruzińskim królu przywitała wysłannika cara ciosem sztyletu w serce. Wieloletni konflikt między Rosją a Gruzją latem 2008 r. zaowocował wojną. W jej wyniku Rosja uznała niezależność od Gruzji Osetii Południowej i Abchazji. Wydarzenia te pokazały, że małe niezadowolenie w newralgicznym regionie może przeistoczyć się w globalną rozgrywkę. Unia Europejska i USA nie były skłonne do interwencji w czasie konfliktu. Od wojny prozachodnia polityka Gruzji przystopowała. Mimo że w marcu ponownie otwarto granicę, napięcie między państwami nie opada. Gruzja znajduje się w kiepskim położeniu geograficznym, choć teraz to usytuowanie może okazać się jej walorem. NATO widzi w południowym Kaukazie nowy korytarz dostaw na wojnę w Afganistanie, odkąd ataki terrorystyczne w listopadzie 2008 r. zagroziły bezpieczeństwu dotychczasowego, wiodącego przez Przełęcz Chajberską w Pakistanie. Dla Turcji Gruzja pozostaje istotnym partnerem handlowym i bramą do Azji Środkowej. Armenia i Rosja nie mogą prowadzić wymiany handlowej bez przekraczania gruzińskiej granicy. Z kolei Azerbejdżan potrzebuje Gruzji, by dostać się nad morze, dzięki czemu do budżetu tej ostatniej co roku wpływa 65 mln dolarów opłat za jest małym graczem dysponującym żetonami o niskich nominałach. Dlatego możliwe jest, że największym wpływem budowy Żelaznego Jedwabnego Szlaku na jej gospodarczą sytuację będzie niezadowolenie dynamicznych miast portowych Batumi i Poti. Gdyby okazało się, że dzięki kolei Turcja świetnie sobie radzi ze spedycją towarów, porty nie będą miały pracy. Mimo to Gruzja liczy na korzyści polityczne i ma nadzieję, że w przypadku kolejnego konfliktu z Rosją państwa europejskie zaprotestują, jeśli ważny szlak transportowy przez południowy Kaukaz zostanie domek Lazarewa zbudowano w 1850 r., w czasach twardych rządów Mikołaja I. Dach się opuścił i lada dzień może się zapaść kompletnie. Mężczyzna nie ma pieniędzy na naprawę. On i jego rodzina żyją z 90 lari (ok. 150 zł) emerytury matki Lazarewa. Mimo to gdy do domu przychodzą goście Liza, żona Grigorija, stawia na stole wszystko, co akurat ma do jedzenia. Córka Gohar ćwiczy gamę na starym pianinie. Lazarew rozpacza nad fiaskiem starań o pracę na kolei i ciężkim losem, ale po cichu, żeby rodzina nie słyszała tych utyskiwań. Idzie do szafy, szuka w niej czegoś i wraca do stołu. W ręku trzyma wypłowiały pagon porucznika inżyniera w szeregach rosyjskiej służby granicznej. – Mój dziadek służył u Mikołaja II. Budował drogi do Achalciche i Batumi – mówi z rzadko goszczącym na jego obliczu uśmiechem. W tej chwili gaśnie światło. W Achalkalaki wyłączono prąd i rodzina Lazarewów cichnie, słychać już tylko zachwyca głównie światłami. W ciągu ostatnich trzech lat bulwar Neftcziler Prospekt wzbogacił się o wiele luksusowych sklepów z oknami wychodzącymi na Morze Kaspijskie, oferujących wszelkiego rodzaju wykwintne dobra. W ciągu pięciu lat, odkąd rurociąg BTC zaczął pompować ropę z Morza Kaspijskiego i pieniądze do budżetu, gospodarka Azerbejdżanu zanotowała stuprocentowy ogłoszeniu planów budowy Żelaznego Jedwabnego Szlaku przez byłego prezydenta Turcji Süleymana Demirela pod koniec lat 90. zainteresowane strony zabiegały o pozyskanie zagranicznych funduszy na inwestycję. Diaspora ormiańska zablokowała jednak te działania, przekonując opinię publiczną, że wytyczona trasa linii kolejowej, podobnie do trasy rurociągu, była karą za sytuację w Górskim Karabachu. Waszyngton, Unia Europejska i Bank Światowy umyły ręce. Gdy w 2005 r. odkręcono kurek z ropą, niechęć międzynarodowych instytucji finansowych przestała mieć znaczenie. Dzisiaj Azerbejdżan stać na samodzielne finansowanie budowy swojej części BTK. Może już też udzielić sąsiadom pożyczki w wysokości kilkuset milionów dolarów na ich część projektu, i to na przyjacielskich stał się islamską republiką parlamentarną w 1918 r. i cieszył się tym statusem przez kilka lat. Od upadku ZSRR trudno jednak dostrzec dowody tej tradycji. W Baku niełatwo o minaret czy uczciwe wybory, choć ze znalezieniem bentleya problemu nie będzie. Dobrobyt i prawa obywatelskie nie muszą iść w parze. Zwłaszcza w kraju bogatym w złoża ropy kuszące jest skupienie się na tym pierwszym kosztem drugiego. Kuszące tym bardziej, że świat ropy z Baku bardzo potrzebuje. Sprawiedliwość społeczna nie stanowi tematu publicznej debaty w Azerbejdżanie. Ważniejsza dla osób u władzy jest świadomość, że ten mały naród zdołał przetrwać w niezwykle trudnym sąsiedztwie. Jak powiedział jeden z oficjeli: – Optymiści mieszkają w Gruzji, ci, którzy nieustannie narzekają – w Armenii, zaś ojczyzną realistów jest Azerbejdżan. Choć może lepiej byłoby powiedzieć: Baku. Krótka przejażdżka istniejącą już linią kolejową na północ od stolicy prowadzi od rezydencji politycznych realistów do ruder zajmowanych przez tych, którzy nie odczuli korzyści z naftowego boomu. Jedna czwarta Azerów żyje poniżej progu ubóstwa. Te wagony przywołują ducha radzieckiego upodobania do ornamentyki, z falbankami, zasłonkami oraz landszaftami na ścianach między oknami. Jedna z pracownic ładuje szuflą węgiel do pieca nagrzewającego wnętrze wagonu. Musa Pachanow, wiceminister transportu Azerbejdżanu, zna te pociągi i dobrze wie, że daleko im do niemieckich, japońskich czy amerykańskich. Jest człowiekiem kolei w kraju, w którym rządzi ropa. – Ropa i gaz pewnego dnia się skończą – mówi z uśmiechem. – Kolej pozostanie na zawsze.

stolica na południe od morza kaspijskiego